– Анам мені некесіз туған екен, - деді.
Жалғыз қызына сөз салып келген жігіттен мынандай жауап күтпеген Жеткен Бақұлының қаны басына шауып, тынысы тарылып кетті. Ары қарай сұрағы таусылғандай тым-тырыс отырып қалды. «Көрдемше екен ғой» деген ой келіп, көңілі күрт түсіп кетті. Жігіт те өз жауабының үлкен кісінің жанды жеріне тигенін біліп, жым-жырт отырып қалды. Бөлме ішінде өлі тыныштық орнап, қабырға сағаттың тырсылы ғана естілді. Құдды екі азамат бір-бірінің тыныс алысын аңдып отырғандай.
Мөлдір мен анасы еркектер оңаша сөйлессін деп асүйде күңкілдесіп шәй әзірлеп жатқан. Қолы ыдыс-аяқта болғанымен, көңілі кабинет жақта жүрген қыз бұлардың үндері естілмей, тынышталып қалғанынан секем алып, есіктің арғы жағына келіп тың тыңдай қалды. Жүрегі аузына тығылып, бір бәленің шығарын сезгендей болды.
– Жаңағы Қалқабаев деген кімдер?
– Анамның тегі ғой, - деді байғұс бала.
– Нағашыларың екен ғой...е...е...
Тағы тыныштық орнай қалды. Әркім өз ойымен әуре. «Көрдемше... көрдемше...» деген сөз егде кісінің миын шағып барады. Қыздың әкесі мен жігіттің әңгімесі жараспағанын Кербез бәйбіше алыстан сезді. Еліктей үркіп, есік сыртында тұрған қызына:
– Мөлдір, бері кел, неғып тұрсың, - деп шақырып алды.
Кенет кабинет жақтан профессордың үні қайта естілді:
– Нұржан шырағым, енді сен қай рудан боласың?
«Сасқан үйрек артымен сүңгиді» дегендей, жігіт анасының руын айтты. Жанарын сығырайта қарап отырған қарт:
– Енді содан арғы жеті ата – түп ата, тек ата, баба, арғы ата, ата, әке болып, жетінші атадан бері қарай тараған аталар өзіңе дейін бір атаның балалары болатынын білесің бе? Жеті ата жүйесінің жалпы айналымына келер болсақ, жеті ата 140 жыл, жеті ұрпақ 120 жыл, екеуінің қосындысы 260 жылды қамтиды. Соны саған да үйреткен шығар, - деп даусын қырлап, ақ селеу араласқан қабағын көтеріп-көтеріп жігітке тесіле қарады.
Нұржанның жайшылықта да түйіліп тұратын бүркіт қабағы тіптен түйіліп, табанында жатқан қызыл ала кілемнің қошқар мүйізін көзімен сызып, жүрегінің кеудесін тесіп шығардай тарсылдай соққанын санап отырғандай тыншып қалды.
Жеткен қария тамағын бір кенеп алып, ғақлиясын жалғастыра түсті:
– Нұржан айналайын, халқымыздың ғасырлар бойғы дәстүрінде жөн сұрасып, еркектің ататегі мен сүйегін біледі. Ер азамат өзінен бастап, жеті атасына дейін жетік білуге міндетті. Бұл отбасылық тәлім-тәрбиенің әліппесі. Жеті атаңның өмір жолын білу арқылы қазақ кем дегенде екі ғасырлық мағлұмат алады. Тек ата-анадан жастай қалған жетімдер ғана мұндай тәлімнен құр қалады, - деп бір тоқтады. Сосын сөзін ары қарай жалғастырып:

– Шыққан тегің бұлыңғыр екен. Қарға тамырлы қазақ жазу-сызу болмаған заманда шежіре қайыру арқылы жеті атасын түгендеп, бірін-бірі танып, ажыратып отырған. Әлемде қазақтан басқа ұлтта «шежіре қайыру» деген жоқ. Кейбір ұлттарда ұрпақ анасы жағынан жалғасады. Ал қазақта әке жағынан тарайды. Жеті ата деген – жеті әке. Жамағат жеті атадан аспай қыз алысып, құдандалы болуға тыйым салған. Мұның бәрі қан тазалығының кепілі болмақ. Қазақтай тамыры тереңде жатқан ұлттың басқа ұлттардан артықшылығы да сонда. Тек қазақта ғана «Дала төлқұжаты» болады, шырағым. Қай-қайсымыздың да қай жүзге, қай руға, қай атаға жататынымыз ауыздан ауызға тараған сол құжатта жазылған. Алайда әкесінің кім екені белгісіз адам, оған тіркелмеген болып табылады. Яғни, мына сенің онда тіркеуің жоқ екен. Мүмкін анаң білетін шығар шыққан тегіңді? - деп балаға қатқылдау айтты.
«Жалғызбасты әйелдің баласы» атанып, жүрегі жаралы өскен ұлдың алдынан осы мәселе тағы шығып, ескі жараның орнын тырнап өткендей болды. Алматыға келіп, оқуға түскелі бері ешкім ата тегін сұрамап еді, енді, міне, анау-мынау емес, сүйіктісі Мөлдірдің әкесі «Дала төлқұжатына тіркелмеген екенсің» деп қарап отыр. Жігіт өңі күреңітіп, жаны күйсе де үндемей шыдады.
– Бәріміз бір таудың бауырында өсіп-өніп отыр екенбіз. Алда-жалда менің қаным мен сенің қаның бір боп шықпасына кім кепіл? Атам қазақ бас құрауды ойлаған екі жастың қаны бөлек болу жағын ойлаған. Онда ұлттық, әлеуметтік саяси мән жатыр. Баяғыда адамның ДНҚ-сын зерттейтін институт болмаған, сондықтан ұрпақты ешқайда жазылмаған әлгіндей қағидамен тәрбиелеген. Жеті атасын жаттатқан. Оны білмесе салтқа нұқсан келетіні бір басқа, дүниеге келетін ұрпақтың тағдыры не болады? Өзің дәрігерсің, генетика дегенді жақсы білесің,- деп бұқадай сүзіле қарады.
Болашақ атасымен әңгімесі жараспаған жігіт жер болып, жасып, тіс жара алмай қалды. Не десін? Бұл сұрақтардың түбіне терең бойлап, анық-қанығына көз жеткізу дегеннің өзі қиямет-қайым шаруа. Міне, анасының бір кезде жіберген қателігі үшін баласы басымен жауап беріп отыр.